Nöbetçi Eczaneler
16 Ağustos 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile taşınabilir haberleşme alanında 5G ihalesi sürecinin resmen başladığı öğrenildi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Türkiye’de 2G ile başlayan, 3G ve 4.5G ile gelişen taşınabilir haberleşme teknolojilerini artık 5G’ye taşıdıklarını belirterek, 5G’nin 4.5G şebekelerine nazaran 10 ila 100 kata kadar daha süratli internet sağlayacağını kaydetti.
Öte yandan bilhassa toplumsal medyada 5G ile ilgili çeşitli komplo teorileri yayılmaya devam ediyor. Dünyanın birçok ülkesinde yaygınlaştırılan 5G teknolojisi, daha süratli internet ve yeni dijital hizmetler vaat ederken, birebir vakitte uzun müddettir çeşitli söylentiler ve komplo teorilerinin maksadı oluyor. En dikkat alımlı tezlerden biri, 5G’nin koronavirüs pandemisini tetiklediği istikametindeki teorilerdi.
Bu savlar hiçbir bilimsel temele dayanmıyor. Covid-19’un bulaşıcı bir virüs nedeniyle ortaya çıktığı, üstelik 5G altyapısı bulunmayan bölgelerde de yayıldığı açıkça biliniyor.
Ancak o devirde söylentiler o denli bir süratle yayıldı ki 5G direklerine yönelik kundaklama olayları bile gündeme geldi. Toplumsal medya kullanıcıları hala 5G’nin sıhhate tesiri olup olmadığını sorguluyor.
5G NEDİR?
5G, mevcut 4G LTE ağlarına kıyasla çok daha yüksek data suratı ve kapasite sunan yeni kuşak kablosuz irtibat teknolojisi.
Akıllı kentler, robotik cerrahi üzere ileri uygulamalara imkân sağlaması bekleniyor.
5G, düşük, orta ve yüksek bant olmak üzere üç farklı frekans aralığında çalışıyor. Düşük bant geniş kapsama alanı sunarken sürat artışı hudutlu kalıyor. Orta bant sürat ve kapsama ortasında istikrar sağlıyor. Yüksek bant ise çok süratli irtibatlar sunmasına karşın sinyallerin menzili kısa, bu nedenle bilhassa kentlerde ağır hücre istasyonları kurulması gerekiyor.
SAĞLIK ÜZERİNDE TESİRİ VAR MI?
Uzmanlar, 5G’nin sıhhat açısından ek bir risk taşımadığı konusunda hemfikir.
ABD’deki Pensilvanya Üniversitesi’nden biyomühendislik profesörü Kenneth Foster, CNN International’a yaptığı açıklamada, düşük ve orta bant 5G’nin halihazırda kullanılan ağlarla emsal frekansta çalıştığını belirterek “Maruz kalma açısından bir fark yok” dedi.
Asıl gelişmelerin yaşanacağı milimetre dalga frekanslarının ise insan sıhhati için daha da az tasa verici olduğuna dikkat çekiliyor.
New York Üniversitesi’nden radyoloji uzmanı Chris Collins, gazeteye verdiği röportajda, bu frekansların cilt, duvar ya da ağaç üzere yüzeyleri aşamadığını, münasebetiyle insan vücudunun içine işlemediğini vurguladı:
“5G daha yüksek frekansta çalışıyor, bu da bedene daha az nüfuz ettiği manasına geliyor. Sinyaller cildin ötesine geçemiyor.”
Ayrıca milimetre dalgalarının havaalanı güvenlik tarayıcıları üzere günlük hayatta kullanılan teknolojilerde de yer aldığı biliniyor. Uzmanlar, bu dalgaların sadece çok düşük düzeyde ısı tesiri yaratabileceğini, bunun da insan sıhhati için risk oluşturmadığını söylüyor.
Radyo frekans dalgaları, X-ray üzere DNA’ya ziyan veren iyonlaştırıcı radyasyonlardan farklı olarak “non-iyonize” kategorisinde yer alıyor.
SON ARAŞTIRMALAR NE GÖSTERİYOR?
Geçmişte yapılan onlarca araştırma, 5G’nin insan sıhhatine ziyan verdiğine dair bir delil bulamadı. Almanya’daki Constructor University tarafından yürütülen yeni bir çalışma da bu bulguları güçlendirdi.
Çalışmada bilim insanları, insan cilt hücrelerini (fibroblast ve keratinositler) 27 ve 40,5 gigahertz frekanslarına farklı yoğunluklarda ve farklı mühletlerle maruz bıraktı. Hücrelerin genetik ve epigenetik yansıları incelendi.
Sonuç çarpıcıydı: Tavsiye edilen hududun on katı düzeyde bile gen tabirinde yahut DNA metilasyonunda rastgele değişimlerin ötesinde hiçbir tesir görülmedi. Araştırmacılar, evvelki birtakım çalışmalarda tez edilen tesirlerin aslında sadece ısı kaynaklı olabileceğini belirtti.
Bilim insanları yayımladıkları makalede, “Sonuçlarımız biyofiziksel gerçeklerle uyumlu: Bu frekanslarda güç, DNA’ya ziyan verecek ya da iyonlaştırıcı tesir yaratacak kadar güçlü değil” tabirlerini kullandı.
Çalışmanın, 5G’nin “nontermal biyolojik etkiler” oluşturduğu savlarını da geçersiz kıldığı vurgulandı.
DEVLETLERİN TUTUMU
ABD Federal Bağlantı Kurulu (FCC), cep telefonları ve kablosuz aygıtlardan yayılan radyo frekansı düzeylerini düzenliyor. 5G’nin yarattığı maruziyet düzeyleri, FCC’nin belirlediği hudutların epeyce altında. Avrupa Komitesi da misal halde, 5G’nin sıhhat açısından riskli olduğuna dair bir bulgu olmadığını, fakat araştırmaların yakından takip edileceğini açıkladı.
Komisyon yetkilisi Vytenis Andriukaitis, “Yeni teknolojinin nasıl uygulanacağını ve bilimsel delillerin nasıl gelişeceğini görmemiz gerekiyor. Avrupa vatandaşlarının sıhhati en yüksek seviyede korunacak” dedi.
Uzmanlar, 5G hakkındaki telaşlara en uygun cevabın bu temkinli fakat bilimsel yaklaşım olduğunu belirtiyor.
KOMPLO TEORİLERİNİN GELECEĞİ
Cep telefonu direkleri ve kablosuz bağlantı üzerine komplo teorileri, teknolojilerin kendisi kadar eski. Lakin dezenformasyon çağında bu savlar çok daha süratli yayılıyor.
Araştırmalar 5G’nin insan sıhhatine ziyanlı olmadığını tekrar tekrar ortaya koysa da, uzmanlara nazaran yanlış bilgilerin büsbütün ortadan kalkması pek mümkün görünmüyor.