Nöbetçi Eczaneler
ABD Başkanı Donald Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun birlikte açıklamış olduğu 20 maddelik Gazze ateşkes planı, uluslararası arenada oldukça tartışmalara neden oldu. Söz konusu plan, bölgesel dengeleri değiştirmeye aday ve oldukça belirsiz unsurlar barındırıyor. Planın yürürlüğe girmesi halinde Gazze’nin yönetim şeklinden, uluslararası güçlerin rolüne, Filistin devletinin statüsüne kadar pek çok kritik konu yeniden şekillenebilir.
Plan kapsamında, Gazze’de geçici olarak “teknokratlardan oluşan, politikadan uzak bir Filistin komitesi” yönetim görevi üstlenecek. Ancak, bu komitenin nasıl kurulacağı, üyelerinin kim tarafından belirleneceği netlik kazanmamış durumda. Ayrıca, Trump ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in önerdiği bir “barış kurulu”nun, bu komiteyi gözetleyeceği açıklansa da, kurulun ve komitenin ilişkisi ve karar alma mekanizması halen belirsizliğini koruyor.
Filistin Yönetimi ve Gazze’nin Geleceği
Plan, Filistin Yönetimi’nin vaat edilen reformlarını tamamladıktan sonra Gazze’yi devralabileceğine işaret ediyor. Ancak reformların ne zaman tamamlanacağı ya da kimlerin bu süreçleri onaylayacağı bilinmiyor. Ayrıca, Netanyahu’nun sert açıklamalarıyla büyük bir çıkış yaptığı belirtiliyor; “Gazze, Hamas veya Filistin Yönetimi tarafından değil, yeni bir yönetim tarafından idare edilecek” ifadesiyle Filistin Yönetimi’nin dönüşümüne fırsat tanınmıyor.
Uluslararası Güç ve Güvenlik Konuları
Gazze’de güvenliği sağlamak amacıyla “geçici uluslararası istikrar gücü” kurulması öneriliyor. Ancak, bu gücün hangi ülkelerden olacağı, yetki sınırlarının ne olacağı veya askeri güç mü yoksa gözlem mi yapacağı gibi temel detaylar açıklığa kavuşmuş değil. Ayrıca, bu gücün Hamas’la mı yoksa İsrail’le mi ilişkili olacağı konusunda da belirsizlikler var.
İsrail ve Çekilme Süreci
İsrail’in plan kapsamında “silahsızlandırma süreçlerine göre” Gazze’den adım adım çekileceği öngörülüyor. Ancak, bu süreç ne zaman tamamlanacak veya hangi ölçütlere ulaşılınca çekileceği belli değil. İsrail’in güvenlik anlayışında, Gazze’de kalmaya devam edeceği ve “yeni tehditlere karşı önlemler almaya” devam edeceği açıkça belirtiliyor, ancak bu durumun ne zaman son bulacağı belli değil.
Filistin Devleti ve Gelecek Vizyonu
Plan, doğrudan Filistin devletinden çok, “Filistin halkı özlemi” kavramını öne çıkarıyor. Filistin’in devlet statüsü kazanması ve bölgedeki barış ortamının güçlenmesi adına, reformların ve Gazze’nin yeniden inşasının ilerlemesi gerektiği belirtiliyor. Trump, BM Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada, “Filistin’i devlet olarak tanıyan ülkeleri” “yanlış yapmaya” çağırdı, bu da planın gerçek anlamda bir bağımsız devlet kurulmasına yönelik olmadığını ortaya koyuyor.
Özetle, bölgesel dengeyi yeniden şekillendirmeyi hedefleyen bu plan, barış veya istikrar vaat etmekten çok, belirsizliklerle dopdolu. Uygulaması halinde büyük krizler ve çatışma risklerini beraberinde getirmesi muhtemel, çünkü önemli birkaç nokta hâlâ netleşmiş değil ve bölgedeki gerçek politik güçler kendileri için en uygun çıkış yollarını arıyorlar.