Nöbetçi Eczaneler
Kabine toplantısının ardından yeni asgari ücretin belirlenmesine ilişkin süreç şekillenmeye başladı. Eğer komisyonun yapısında değişiklik yapılmazsa, işçi temsilcilerinin katılımı olmayacak ki bu da sürecin hızla tamamlanmasına zemin hazırlayabilir. Bu durum, asgari ücretin farklı kalemleri ve geniş çapta etkileri üzerinde önemli bir değişikliğe neden olacak.
Çok sayıda kalem asgari ücrete bağlı olarak değişiklik gösterecek. Bunlar arasında SGK primleri, isteğe bağlı sigorta ödemeleri, askerlik, doğum ve yurtdışı hizmet borçlanmaları, idari para cezaları, işsizlik ve kısa çalışma ödenekleri, doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği, genel sağlık sigortası primleri, çıraklık ücretleri ve bazı sosyal yardımlar bulunuyor. Ayrıca, aile destek ödemeleri, engelli ve yaşlı aylıkları ile evde bakım yardımları gibi kalemler de yeni asgari ücrete göre düzenleniyor.
Yaklaşık 200 kalemi ilgilendiren değişiklikler, yasal düzenlemelerdeki çeşitli atıf ve para cezalarını içeriyor. Örneğin, sigortasız çalışanlara yönelik para cezası ayda iki asgari ücret iken, sağlık gözetimini yaptırmayan işverenlere ise bir asgari ücret ceza ödemesi söz konusu.
Hak-İş’ten Yenilikçi Çözüm Tavsiyesi ise, mevcut yapıda hükümetin sosyal taraflar arasında eşit temsil edilmesiyle alakalı. Hak-İş, kararların tarafların karşılıklı uzlaşıyla alınması gerektiğine işaret ederek, asgari ücretin belirlenmesinde de taraflar arasındaki pazarlık ve uzlaşmanın esas olması gerektiğini savundu. Bu bağlamda, “Sosyal tarafların karşılıklı pazarlık yoluyla asgari ücreti tayin edebilmesi için uygun yapılar oluşturulmalı” açıklamasıyla, tarafların ortak kararlara varması gerektiğine vurgu yaptı.
Söz konusu komisyonun yapısında değişiklik önerisi ise, 7 işçi, 7 işveren temsilcisinden oluşan ve bağımsız bir başkanın bulunduğu toplam 15 üyeli bir modeldir. Ayrıca, işçi ve işveren konfederasyonları tarafından belirlenen ve oy hakkı olmayan uzman temsilcilerin bulunması önerildi. Hak-İş, bu üyelerin Ekonomik ve Sosyal Konsey’de temsil edilen konfederasyonların temsilcileri olmasını ve komisyondaki karar mekanizmasının tarafların uzlaşmasıyla işlemesini öneriyor.
Başkanlık ve karar alma süreçleri konusunda da uzlaşmanın temel alınması gerektiği belirtiliyor. Uygulamada, başkanın tarafları uzlaştırmaya çalışması ve oy kullanmasının son çare olarak düzenlenmesi, sistemin daha adil işlemesini sağlayabilir. Ayrıca, Hak-İş, bu komisyonda görev yapacak sekreterya hizmetleri için, konfederasyonların finansmanını karşılayan özel bir genel sekreterlik kurulmasını ve genel sekreterin işçi ve işveren temsilcileriyle uzlaşma yoluyla belirlenmesini öneriyor.
Gelecek yıl ve enflasyon şartlarında güncelleme arzusu
Hak-İş, asgari ücretin yıl içerisinde de güncellenebilmesi ve enflasyon, satın alma gücü gibi göstergelerin dikkate alınması gerektiğini belirtti. Aynı zamanda, ücretler üzerindeki baskıyı azaltmak adına, mevzuatta asgari ücretle ilgili madde ve atıfların kaldırılması ve adil ücretin sağlanması gerektiği vurgulandı. Bu kapsamda, toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işçi oranlarının arttırılmasıyla çalışanların haklarının güçlendirilmesi gerektiğine de değinildi.