Nöbetçi Eczaneler
Trump, Avrupalı başkanlarla görüşmesinin ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile de telefonda konuştu ve böylelikle Kremlin’i de Beyaz Saray’daki toplantıya eklemiş oldu.
Bu diplomasi trafiğinden üç temel sonuç ortaya çıktı.
İlki, Trump’ın uzun müddettir gerçekleştirmek istediği Zelensky-Putin zirvesi oldu. Amerikan Başkanı, görüşmeler sonunda yaptığı yazılı açıklamada kendisinin de iştirakiyle üçlü tepenin yakında gerçekleşeceğini duyurdu.
Bu doruğun iki hafta içerisinde gerçekleşmesi öngörülüyor. Doruğun şimdi yeri aşikâr değil fakat İstanbul’un da muhtemel adreslerden olduğu milletlerarası basında yer alan haberlerde lisana getiriliyor.
Gazeteci Serkan Demirtaş Trump, savaşı bitirmek için üçlü doruğun en kıymetli fırsat olduğunu kaydederken hem Zelensky hem de Putin’den bu istikamette adım atmalarını beklediği bildirisini da verdi. Amerikan Başkanı, tarafların hassas konularda taviz vermeye hazır olmaları davetini da bu tepe sırasında yineledi.
Üçlü tepede, toprak değişiminin yanı sıra, esirlerin takası, Rusya tarafında kaçırıldığı argüman edilen Ukraynalı çocukların iadesi ve öbür ilgili bahislerin ele alınması öngörülüyor.
Eğer taraflar tüm ögelerde uzlaşabilirse 24 Şubat 2022’de başlayan ve her iki taraftan yüzbinlerce insanın ömrüne neden olan savaşın sonu gelebilir.
ABD, GÜVENLİK GARANTİSİNİN İÇİNDE YER ALACAK
Zirvden çıkan öteki değerli sonuç, 2022’de başlayan savaşın sona ermesinin akabinde Ukrayna’ya sağlanacak güvenlik garantilerinin somut bir biçimde ele alınması ve ABD’nin de bu sürecin değerli bir kesimi olacağını kayda geçirmesi oldu.
Hatta Trump, bir soru üzerine, Amerikan askerlerinin barışı müdafaa misyonuna iştirakini reddetmedi ve bunların görüşülmeye devam edileceğini söylemekle yetindi. ABD Başkanı daha önceki açıklamalarında Ukrayna’nın ve Avrupa’nın güvenliği için ABD’nin daha fazla asker, para ve güç harcamayacağını lisana getiriyordu.
Trump, Avrupalı önderlerle görüşmesinde güvenlik garantileri kapsamında “kim ne yapacağının” ele alınacağını, ABD’nin de bu sürecin içinde olacağını açıkladı.
Avrupalı önderler açısından Ukrayna’ya sağlanacak güvenlik garantileri, son periyotta giderek ağır formda tartışılan yeni Avrupa güvenlik mimarisinin de yerini oluşturması için ehemmiyet taşıyor.
Bu kapsamda ABD’nin de işin modülü olması büyük kıymet taşıyor.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, ABD’nin bu sürecin kesiminin olmasının yaşamsal kıymetine dikkat çekerken, Fransa ve İngiltere’nin liderlik ettiği “gönüllüler koalisyonu” ile ABD ortasında eşgüdüm halinde bu çalışmanın yürütüleceğini açıkladı.
5. UNSUR GİBİSİ BİR GÜVENLİK GARANTİSİ
Zirveye katılan Avrupalı önderlerin üzerinde durduğu en kıymetli öge, barışın sağlanmasıyla sağlanacak güvenlik sisteminin Rusya’nın bir daha Ukrayna ya da Avrupa’ya saldırması önleyecek formda şekillendirilmesi oldu.
Ukrayna’nın NATO’ya katılması mümkünlüğünün gündemden düştüğü bir süreçte nasıl bir garanti sağlanacağı da dün akşam detaylı ele alındı.
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, NATO’nun 5. hususu gibisi bir güvenlik garantisinin sağlanması yoluyla savaşın Avrupa’ya dönmesinin önüne geçilmesi gerektiğini belirtirken, “Eğer barış istiyorsak ve adaleti garanti altına almak istiyorsak bunu daima bir arada yapmalıyız,” sözlerini kullandı.
NATO’nun beşinci hususu, toplu savunma unsuru kapsamında bir müttefike yapılmış saldırıyı tüm ittifak üyelerine yapılmış sayıyor ve ona nazaran cevap verilmesini içeriyor. NATO, bu maddeyi tarihinde bir sefer, ABD’ye karşı yapılan 11 Eylül taarruzları sonrasında yaşama geçirdi.
Ancak önderler, böylesine kıymetli bir güvenlik garantisinin nasıl sağlanacağı konusunda bir detay vermediler.
Yapılan değerlendirmelerde, “gönüllüler koalisyonu” liderliğinde Ukrayna’da “barışı muhafaza gücü” ya da “barışı gözleme misyonu” üzere formatlarda askeri varlık bulundurulması mümkünlüğü öne çıkıyor. Fakat Rusya, Ukrayna topraklarında NATO ülkelerine ilişkin askerlerin bulunmasına karşı olduğunu dün yaptığı yazılı açıklamada bir daha lisana getirdi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise tepe sırasında yaptığı açıklamada, Ukrayna ordusunun savaş sonrası süreçte güçlü bir durumda kalmasının ehemmiyetine dikkat çekti ve Avrupalılar ve ABD’nin bunun için birlikte çalışmaya devam etmesi gerektiğini kaydetti.
Macron ve öbür önderlerin ısrarla lisana getirdikleri başka bir öge da önemli barış görüşmelerinin başladığı bir süreçte taraflar ortasında ateşkes sağlanması ihtiyacı oldu. Almanya Şansölyesi Friedrich Werz ve Macron bu bahsin altını çizdiler fakat Trump ateşkes yerine bir an evvel kalıcı barış mutabakatına odaklandığını kaydetti.
UKRAYNA’YA 90 MİLYAR DOLARLIK AMERİKAN SİLAHI
Güvenlik ile ilgili görüşmelerde, Ukrayna’ya tedarik edilecek askeri ekipmanlar konusu da ele alındı.
Zelensky, doruğun akabinde yaptığı açıklamada, Avrupa ülkelerinin finansmanı sayesinde 90 milyar dolarlık Amerikan silahının Ukrayna’ya verileceğini ve ABD’nin de Ukrayna’da insansız hava araçları alacağını kaydetti. Ukrayna lideri, bu konuda resmi mutabakatın yapılacağı bilgisini de verdi.
TOPRAK DEĞİŞİMİ ÜÇLÜ DORUKTA ELE ALINCAK
Üçüncü kıymetli sonuç ise savaşın sona ermesi sürecinin en hassas konusunu oluşturan “toprak değişimi” başlığının Rusya ve Ukrayna tarafından kabul edilmiş olması.
Bu doruğa kadar işgal edilen toprakların Rusya’ya verilmesine karşı çıkacağını söz eden Zelensky, Washington görüşmesinde üçlü dorukta hassas mevzuların ele alınacağını, bunların ortasında Trump ile üzerinde fikir alışverişi yaptığı Ukrayna haritasının da olacağı iletisini verdi.
Beyaz Saray da Trump ve Zelensky’nin Ukrayna haritası önünde görüş alışverişi yaparken görüldükleri bir fotoğrafı servis etti.
Ukrayna önderini en zorlayacak hususların başında ülkesinin toprak bütünlüğünü koruyup korumayacağı olacak.
Rusya’nın Donetsk ve Luhansk’dan oluşan Donbass bölgesinin tamamını istediği biliniyor. Bunun yanı sıra 2014’te işgal ve ilhak ettiği Kırım’ında artık Rusya toprağı olarak kabul edilmesi talebi bulunuyor.