Nöbetçi Eczaneler
12 milyondan fazla vefat olayının incelendiği yeni araştırma, borsa oynaklığının kalp krizi, inme (felç) ve intihar oranlarında artışa neden olduğunu gösterdi.
Engineering isimli bilimsel mecmuada yayınlanan çalışmaya nazaran, hem borsa yükselişleri hem de düşüşleri, bilhassa yaşlı erkekler ve düşük eğitim düzeyine sahip bireyler ortasında sıhhat açısından önemli riskler yaratıyor.
YENİ HALK SIHHATİ RİSKİ Mİ?
2013-2019 yılları ortasında Çin ana karasında toplanan ferdî vefat kayıtlarını tahlil eden araştırma takımı, borsa dalgalanmaları ile mevt oranları ortasında çarpıcı temaslar buldu.
Buna nazaran, borsada günlük yüzde 1’lik bir düşüş, kalp krizi ve felç kaynaklı ölümlerde yüzde 0,74 ila 1,04’lük bir artışa yol açtı. Tıpkı düşüş, intihar riskini de yüzde 1,77 artırdı.
Borsadaki yüzde 1’lik yükseliş de kalp-damar vefatlarında yüzde 0,85’e, intihar oranlarında ise yüzde 0,92’ye varan artış ile ilişkilendirildi.
Gün içi fiyat dalgalanmalarının (intra-day volatilite) da bilhassa intihar riskini artırdığı tespit edildi.
Kanamalı inme ve intihar, en hassas iki sonuç olarak öne çıktı.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Araştırma, kimi demografik kümelerin bu dalgalanmalardan daha fazla etkilendiğini ortaya koydu.
Bunlar ortasında 65-74 yaş ortası bireyler, erkekler, ortaokul yahut daha düşük eğitim seviyesine sahip olanlar ve Çin’in orta bölgelerinde yaşayanlar da var.
İlginç bir bulguya nazaran, intihar oranları sıcak mevsimlerde artarken, kalp-damar kaynaklı vefatlar soğuk aylarda daha besbelli hale geliyor. Bu da, finansal gerilim, fizyoloji ve çevresel faktörler ortasında karmaşık bir etkileşim olduğunu gösteriyor.
SAĞLIĞI NASIL ETKİLEYEBİLİYOR?
Uzmanlar, bulguların ardında gerilim hormonlarının yattığını belirtiyor. Ani mali kayıplar yahut kazanımlar, kortizol ve katekolamin üzere hormonları harekete geçirerek kan basıncını artırıyor, damarları iltihaplandırıyor, kalp ritmini bozuyor ve pıhtılaşmayı tetikliyor
Bu da kalp krizi ve inme üzere olaylara taban hazırlıyor. Öte yandan, finansal kayıplar bilhassa baskı altında olan bireylerde ümitsizlik hissini derinleştirerek intihar riskini artırabiliyor.
Fakat Scienceblog’a nazaran araştırmacılar şunu da vurguluyor: “Borsa çıkarları da zararsız değil. Fırsatı kaçırma korkusu yahut yanlış süreç yapmanın pişmanlığı da ağır gerilim yansıları yaratabiliyor.”
SADECE YATIRIMCILAR ETKİLENMİYOR
Araştırmada incelenen ölümlerin tamamı etkin yatırımcılar değil. Lakin dolaylı etkilenme kelam konusu olabilir.
Örneğin emeklilik fonları, ferdî tasarruflar, hatta haberlerdeki piyasa haberleri dahi toplumda yaygın gerilim yaratabiliyor.
Çalışmanın müellifleri, bu riskleri azaltmak için kimi tekliflerde bulunuyor.
Bunlar ortasında ekonomik sakinlik devirlerinde ruh sıhhati hizmetlerini artırmak, finansal okuryazarlığı yaygınlaştırmak, topluluk takviye ağlarını güçlendirmek, gerilim idaresi hakkında kamusal bilgilendirme kampanyaları başlatmak ve iktisat haberlerinin ruhsal tesirlerini gözeterek daha şeffaf bir piyasa idaresi sağlamak var.