Nöbetçi Eczaneler
Türkiye’de coğrafi işaretli ürünlerin korunması ve denetimi konusunda önemli adımlar atılması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, bu alandaki yasal eksikliklerin giderilmesinin ülke ekonomisine büyük katkı sağlayacağını belirtti. Çeşitli ürünlerin tescil edilmesiyle beraber, hem üreticilerin hem de tüketicilerin haklarının korunması ise en temel amaçlardan biri olmalıdır.
Coğrafi işaretlerin dünyada giderek artan değeri ve ekonomik katkıları göz önüne alındığında, Türkiye’nin de bu alanda gelişmiş bir altyapıya sahip olması önem kazanmaktadır. Tekelioğlu’na göre, “Bu ürünler iyi bir sistem ve disiplinle Türkiye’yi kalkındıracak büyük bir potansiyele sahiptir.” Bütün ülkelerde olduğu gibi, sağlam ve düzenli bir denetim mekanizması kurulması elzemdir.
Global ve Avrupa Birliği Perspektifinde Coğrafi İşaretler
Uluslararası düzeyde, coğrafi işaretli ürünlerin toplam satış değeri yaklaşık 300 milyar dolar civarındadır. Avrupa Birliği’ndeki pazar büyüklüğü ise 100 milyar avroyu aşmıştır. Pandemi ve gıda krizleri gibi küresel gelişmeler, bu ürünlerin korunmasına ve değerlerinin artırılmasına olan ihtiyacı daha da belirgin hale getirmiştir.
Koruma ve Sertifikasyon Süreçleri
Tescilin temel amacı, “sahte ürünlere karşı koruma sağlamak ve marka adını güçlendirmektir”. Bu sayede hem tüketici hem de üretici hakları güvence altına alınır. Yine de, mevcut yasal düzenlemeler, tescil sonrası süreçlerde eksiklikler barındırmaktadır. Tescil alındıktan sonra, çoğu durumda sertifikalar sadece duvarlara asılmakla kalmaktadır, bu da denetimin yetersizliğine işaret eder.
Sağlıklı bir denetim, __”iyi niyetli ve kurallara uygun üretimi”__, dış denetim ve akredite bağımsız kuruluşlar tarafından yapılmasıyla mümkün olur. Ancak, Türkiye’de bu konuda önemli mesafeler alınamamış ve 30 yıldır denetim yönetmeliği çıkarılamamıştır. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sorumluluğu altında olan bu süreç, ülkenin gelişmişliğine engel teşkil etmektedir.
Yasal Boşluklar ve Katma Değerin Artırılması Gerekliliği
Özellikle denetim alanında yaşanan yasal boşluklar, tescilli ürünlerin katma değerinin yükselmesine engel olmaktadır. Günümüzde kullanılan yaklaşık 1800 tescil içerisinde, sadece 5-10 tanesi AB standartlarında çalışmaktadır. Bu nedenle, kaliteli ve korunan ürünlerin sayısının artırılması elzemdir.
“Yönetişim ve mevzuat açısından yapılacak iyileştirmelerle, ürünlerin değeri ve korunması sağlanabilir.”
Türkiye İçin Stratejik Bir Açılım
Prof. Dr. Tekelioğlu, konuşmasını şu sözlerle tamamladı: _”Türkiye için büyük önemi haiz olan coğrafi işaretler konusunda uygun bir denetim sistemi ve uzman kurum kurulması zaruridir. Bu sayede, Türkiye’nin sahip olduğu potansiyel tam anlamıyla değerlendirilebilir ve küresel pazarda söz sahibi olunabilir.”_ Bu hedefler doğrultusunda, en uygun adımların atılması ve yasal altyapının güçlendirilmesi ülkenin gelişiminde kritik rol oynayacaktır.