Nöbetçi Eczaneler
Filistin’in BM süreci 1974’te FKÖ’nün Genel Kurul’da gözlemci statüsü kazanmasıyla başladı. 1988’de bağımsızlık ilanıyla bu statü Filistin’e devredildi. 2012’de ise BM Genel Kurulu, Filistin’i “üye olmayan gözlemci devlet” pozisyonuna yükseltti. Fakat bu statü, tam üyeliğin getireceği oy hakkı ve diplomatik avantajları sağlamıyor.
BM’DE TAM ÜYELİK İÇİN ENGELLER
BM’de tam üyelik için Genel Kurul’un yanı sıra Güvenlik Konseyi’nin de tavsiyesi gerekiyor. 15 üyeden en az 9’unun onayı kâfi olsa da, daimi üyelerden birinin vetosu süreci engelleyebiliyor. ABD, İsrail’in güvenliği gerekçesiyle Filistin’in müracaatlarını tekraren veto etti. Nisan 2024’te yapılan son oylamada 12 ülke “evet” derken, 2 ülke çekimser kaldı ve ABD’nin vetosu süreci çıkmaza soktu.
TAM ÜYELİĞİN FİLİSTİN İÇİN ÖNEMİ
Tam üyelik durumunda Filistin, BM Genel Kurulu’nda oy kullanabilecek, teklif ve değişiklik önergeleri sunabilecek ve Genel Heyet ile komitelerde resmi misyonlara seçilebilecek. Bu, Filistin’e memleketler arası sistemde eşit bir aktör olarak diplomatik ve türel güç kazandıracak.
FRANSA VE SUUDİ ARABİSTAN’DAN BAŞLATILAN TEŞEBBÜSE TÜRKİYE ÖNCÜ OLDU
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman tarafından başlatılan teşebbüs, birinci toplantısını 28-30 Temmuz’da yapmış ve “New York Bildirisi” kabul edilmişti.
Türkiye de İrlanda ile birlikte sürece faal katıldı ve “İki Devletli Tahlilin Korunması” başlıklı çalışma kümesinin liderliğini üstlendi. Bildiri, Filistin Devleti’nin kurulmasını ve iki devletli tahlil temelinde kalıcı tahliller için süratli adımlar atılmasını öngörüyor.
MAHMUD ABBAS, GÖRÜNTÜ KONFERANS İLE KATILACAK
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, ABD’nin vize mahzuru nedeniyle toplantıya katılamayacak; fakat görüntü konferans yoluyla konuşma yapmasına müsaade verildi.
5 DAİMİ ÜYEDEN FİLİSTİN’İ TANIMAYAN TEK ÜLKE ABD OLACAK
Konferansın düzenleyicisi Fransa, Cumhurbaşkanı Macron aracılığıyla Filistin Devleti’ni resmen tanıyacağını duyuracak. Macron, iki devletli tahlilin tek alternatif olduğunu ve İsrail’e bu iletisi iletecek.
İngiltere’nin de BM Genel Kurulu öncesinde Filistin’i tanıyacağı belirtiliyor. Başbakan Keir Starmer, Temmuz ayında İsrail’in Gazze akınlarını durdurmaması durumunda tanıma kararı alacaklarını açıklamıştı.
Fransa ve İngiltere’nin tanımasıyla, BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimî üyesi ortasında Filistin’i tanımayan tek ülke ABD kalacak.
AB’DE FİLİSTİN’İ TANIYAN ÜLKELER ARTIYOR
Konferans sırasında Kanada, Avustralya, Belçika, Lüksemburg ve Malta üzere ülkelerin de Filistin’i tanıması bekleniyor. Son bir yılda Norveç, İspanya, Slovenya ve İrlanda da tanımıştı.
AB içinde hâlâ tanımayan ülkeler ortasında Almanya, Hollanda, Avusturya, Macaristan ve İtalya bulunuyor. Finlandiya ve Portekiz süreci kıymetlendirme etabında. Yunanistan, Çekya, Hırvatistan ve Baltık ülkeleri de şimdi tanımadı.
Ancak AB, İsrail’in durmayan taarruzları ve yarattığı insani kriz nedeniyle kimi tedbirler almak zorunda kaldı. Bunlar ortasında iki çok sağcı İsrailli bakanın Schengen bölgesine girişinin yasaklanması ve İsrail ile özgür ticaretin askıya alınması yer alıyor.
FİLİSTİN’İ TANIYAN ÜLKELER
Filistin, 1988’de bağımsızlığını ilan ettiğinden bu yana BM üyesi 193 ülkeden 147’si tarafından tanındı. Türkiye de bu ülkelere dahil. Son bir yıl içinde Norveç, İspanya, Slovenya ve İrlanda tanıyan ülkeler ortasında yer aldı.
FİLİSTİN’İ 10 ÜLKE DAHA “DEVLET” OLARAK TANIYACAK
Andorra, Avustralya, Kanada, Finlandiya, Fransa, İzlanda, İrlanda, Lüksemburg, Malta, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, San Marino, Slovenya ve İspanya dışişleri bakanları 12 Eylül’de “New York Çağrısı” isimli ortak açıklama yaparak, şimdi tanımamış ülkeleri Filistin’i tanımaya davet etti.
Genel Konsey sırasında 10 ülkenin Filistin devletini tanıması bekleniyor. Bu ülkeler ortasında Fransa, Kanada, Avustralya, Belçika, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Andorra ve San Marino bulunuyor. İngiltere de Başbakan Keir Starmer aracılığıyla tanıyacağını açıkladı.
FİLİSTİN’İ TANIMAYAN ÜLKELER
Filistin’i şimdi tanımayan ülkeler şöyle:
Almanya, ABD, Andorra, Avusturya, Danimarka, Eritre, Estonya, Fiji, Finlandiya, Güney Kore, Hırvatistan, Hollanda, İsrail, İsviçre, İtalya, Japonya, Kamerun, Kiribati, Kuzey Makedonya, Letonya, Lihtenştayn, Litvanya, Marshall Adaları, Mikronezya, Moldova, Monako, Myanmar, Nauru, Palau, Panama, Samoa, Singapur, Solomon Adaları, Tonga, Tuvalu, Yeni Zelanda ve Yunanistan.
İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM
İki devletli tahlil, başşehri Doğu Kudüs olan bir Filistin devletinin kurulmasını ve hudutlarının 1967 öncesi sonlara yakın olmasını öngörüyor. İsrail ise buna şiddetle karşı çıkıyor.
ABD DE İSRAİL İLE BİRLİKTE “YALNIZ” KALDI
ABD, Filistin devletinin tanınmasını desteklemiyor. Washington, BM Güvenlik Konseyi’nde Gazze’de kalıcı ateşkes davetini veto ederek yalnız kaldı. ABD Dışişleri yetkilileri, Filistin’in tanınmasının Hamas’ı cesaretlendireceğini savunuyor.
İSRAİL’İN REAKSİYONU VE YERLEŞİM PLANLARI
İsrail, Filistin devletinin tanınmasını “teröre hizmet” olarak nitelendiriyor. Batı Şeria’daki yeni yerleşim projeleri, Filistin topraklarını bölmeyi ve Doğu Kudüs’ten ayırmayı hedefliyor. Netanyahu, Filistin devleti kurulmayacağını açıkladı.