Nöbetçi Eczaneler
İnsan bağışıklık yetmezliği virüsü (HIV) günümüzde önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir. Dünyada 2020 yılı verilerine göre, yaklaşık 1,8 milyon çocuk da dahil olmak üzere toplam 38 milyon kişi HIV ile mücadele etmektedir. Ne yazık ki, bu hastaların yaklaşık %20’sinin durumu hakkında bilgisi yoktur. Dünya genelinde HIV, hemen her ülkede görülebilmekte ve zaman içinde toplam vaka sayısı artış göstermektedir.
HIV enfeksiyonu ilk kez tespit edildikten sonra, dünya çapında 75,7 milyon kişi bu virüse yakalanmış ve bunlardan 32,7 milyonu hayatını kaybetmiştir. 2022 yılında ise yaklaşık 690 bin kişi HIV nedeniyle yaşamını yitirmiştir. Ayrıca, aynı yıl içinde 1,5 milyon yeni vaka bildirilmiştir. Günlük yaklaşık 4.500 kişi enfekte olmaktadır ve bu vakaların büyük çoğunluğu Sahraaltı Afrika bölgesindedir. Uzmanlar, önümüzdeki 10 yıl içinde 7,7 milyon kişinin HIV enfeksiyonu nedeniyle hayatını kaybedeceği öngörüsünde bulunmaktadır.
HIV Enfeksiyonu ve Bağışıklık Sistemi
Virüs, bağışıklık sistemini zayıflatarak kişinin enfeksiyonlara ve kansere karşı direncini azaltır. Bağışıklık hücrelerini etkileyip tahrip ettiği için, hastanın bağışıklık sistemi çöker. Zamanla hastalık ilerleyerek AIDS aşamasına geçer. Hastalar genellikle HIV yüküyle enfekte olmaya başladıktan sonra 2 ila 15 yıl arasında klinik belirtiler gösterir. AIDS evresinde ise çeşitli kansere zemin hazırlayan ve diğer enfeksiyonların görüldüğü ciddi klinik tablolar ortaya çıkar.
HIV Belirtileri ve Tanısı
HIV semptomları enfeksiyonun hangi aşamada olduğuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Derhal belirti olmadan ya da grip benzeri belirtilerle kendini gösterebilir. Bu belirtiler; ateş, baş ağrısı, ciltte döküntü ve boğaz ağrısı gibi yakınmalardır. Enfeksiyon ilerledikçe, lenf bezlerinde şişme, kilo kaybı, kronik ateş, ishal ve sürekli öksürük gibi yaşam kalitesini düşüren yakınmalar ortaya çıkar. Tedavi edilmediğinde ise, hastalık verem, menenjit ve çeşitli ciddi enfeksiyonlara zemin hazırlayabilir.
Gebelikte Bulaşma Riski
HIV, anne karnında bebeğe geçebilir. Ayrıca, cinsel yolla bulaşmanın yanı sıra, damar içi uyuşturucu kullananların ve steril olmayan aletlerle vücuda müdahale edenlerin risk altında olduğu bilinmektedir. Hasta kişiler, kan ve organ nakli işlemleriyle de enfekte olabilir. Özellikle, gebelik sırasında anneden bebeğe virüs geçebileceği gibi, cinsel partnerler arasında da bulaşma riski yüksektir. Cinsel ilişkide korunmasız davrananlar ve enfekte kişilerin kanıyla temas eden sağlık çalışanları da enfekte olma tehlikesi ile karşı karşıyadır.
HIV Tanı ve Test Süreçleri
Modern tıbbi gelişmeler sayesinde HIV tanısı, aynı gün sonuç alınabilen testler ile konulabilmektedir. Erken tanı, tedavinin etkinliği açısından büyük önem taşır. Enfekte olduktan sonraki ilk 28 gün içerisinde vücutta antikorlar gelişir ve bu dönemde yapılan testler pozitiftir. Bu nedenle, ilk pozitif sonuç alan testlerin doğrulama testleriyle teyit edilmesi gereklidir. Ayrıca, HIV RNA testi gibi daha hassas ve erken tanı koymaya yardımcı olan testler de mevcuttur, ancak genellikle tedavi takibinde kullanılırlar.
HIV tedavisinde hastalığın erken tanısı ve uygun tedavi planı, hastanın yaşam kalitesini yükseltmekte ve virüsün çoğalmasını engellemektedir. Bu sayede, bağışıklık sistemi yeniden güçlenmekte ve fırsatçı enfeksiyonlara karşı direnç kazanmaktadır. Ne yazık ki, henüz etkili bir HIV aşısı geliştirilmiş değildir, bu nedenle korunma ve erken tanı en önemli stratejiler arasında yer almaktadır.