İran Nükleer Anlaşması ve Snapback Sürecine Dair Güncel Gelişmeler

İran temsilcisi, New York’tan yaptığı bağlantıda, Batılı yetkililerle gerçekleştirdiği son görüşmelere ilişkin önemli bilgiler paylaştı. Tahran’ın BM yaptırımlarını yeniden uygulamaya koyma sürecine ilişkin yaptığı açıklamada, bu adımın İran’ı taviz vermeye zorlayan bir atmosfer yaratmaya çalıştığını ifade etti. Erakçi, yaklaşık iki-üç ay öncesine dayanan ve snapback’i harekete geçirmek amacıyla başlatılan tartışmaların, korku ve şantaj unsurlarını kullanarak İran’dan taviz koparmayı hedeflediğini belirtti.

Erakçi, özellikle ekonomik açıdan endişe duyduklarını ve, “Bu sürecin yürürlüğe girmesi halinde bizim üzerimizde büyük bir zarar ortaya çıkmayacağını, ancak yine de bazı küçük zararlar söz konusu olabileceğini” kaydetti. Ayrıca, Avrupa ülkeleriyle yapılan görüşmelerde çeşitli öneriler sunulduğunu ve önerilerin güncellenerek müzakere edilmekte olduğunu anlatan Erakçi, “Önerilerimiz adil ve mantıklı olmasına rağmen karşı taraf tarafından reddedildi. Bazı ülkeler kabul etse de, Amerikan tarafını ikna edemedik” dedi.

İran ve Uluslararası Toplum Arasındaki Görüş Ayrılıkları

İran, “adil ve dengeli” bir anlaşmanı hazır olduğunu yineledi. Liderlik, “AB ülkeleri İran’ın tüm nükleer materyallerini teslim etmesini ve snapback süresinin sadece 3 ya da 6 ay uzatılmasını talep ediyordu. Böyle aşağılayıcı talepleri kabul etmedik ve etmeyeceğiz” şeklinde konuştu. Dış ilişkilerde esnek davranışlar gösterdiklerini, ancak karşı tarafın bu teklifleri kabul etmediğini belirtti.

Mevzuatta Güncel Durum ve Uluslararası Görüşler

Çin ve Rusya, snapback’in yasadışı olduğunu ve 18 Ekim itibarıyla sona ereceğini vurguladı. Erakçi, “Güvenlik Konseyi’nde konuyla ilgili bir fikir birliği bulunmamaktadır ve bu mekanizma henüz harekete geçirilmemiştir” açıklaması yaptı. 28 Ağustos’ta, İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD’nin tek taraflı çekilmesi sonrası, 2015’te kabul edilen nükleer anlaşmadaki snapback mekanizmasını yeniden devreye sokma kararı almıştı.

Bu mekanizma, 28 Eylül gece yarısı sona erecek ve yeni bir anlaşma sağlanmaz ya da süre uzatılmazsa, İran’a BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girecek. Dün gerçekleştirilen Güvenlik Konseyi toplantısında, sürenin uzatılmasını öngören karar tasarısı kabul edilmemiş ve süreç bundan sonraki duruma göre şekillenecek.