Nöbetçi Eczaneler
Batı Şeria, Filistin-İsrail çatışmasının kilit problemlerinden biri.
Kudüs’ün eski kentinin de içinde bulunduğu Batı Şeria, 1948’e kadar İngiliz mandasının bir kesimiydi. Bu tarihte Mavera-i Ürdün Buyrukluğu yani Hâşimi krallığı yeni kurulan İsrail devleti ve Arap ülkeleri ortasındaki savaşta Batı Şeria’yı ele geçirdi.
1967 Arap-İsrail savaşında Batı Şeria bu sefer İsrail’in denetimine geçti. İsrail, Kudüs ve Batı Şeria’yı işgal etti.
1994’teyse süreksiz barış muahedeleri çerçevesinde Filistin idaresi kuruldu. Bu sayede Filistinlilerin kendilerini yönetme hakkına kavuşmaları planlanıyordu. Lakin İsrail’in Batı Şeria’yı işgali sürdü.
Doğu Küdus dışında Batı Şeria’da hala 3 milyon Filistinli yaşıyor. Bunların üçte biri mülteci pozisyonunda. 1948’de İsrail devleti kurulurken kendileri yahut ataları meskenlerinden sürülenlerin bir kısmı Batı Şeria’ya yerleşti. Bu bireyler mülteci olarak niteleniyor.
BATI ŞERİA ÜÇ İDARE KISMINA AYRILDI
1990’lı yıllarda imzanan Oslo muahedeleri çerçevesinde Batı Şeria, A, B VE C olarak üç idare kısmına ayrıldı. Bu bölgeler, kalıcı barışa giden yolda süreksiz tahlil olarak planlanmıştı.
A BÖLGESİ
A bölgesi Batı Şeria’nın yüzde 18’sini kapsıyor. Ramallah, Nablus, Beytüllahim, Cenin üzere kıymetli Filistin kentleri bu bölgede yer alıyor. A bölgesinin denetimi büsbütün Filistin idaresinde. Filistin idaresi eğitim ve sıhhat üzere kamusal alanlarda tam yetkili tıpkı vakitte güvenlik alanında da o denli.
A bölgesinde hiç Yahudi yerleşimci yok. Lakin güvenlik gereksinimlerini münasebet göstererek İsrail sık sık A bölgesine askeri operasyonlar düzenliyor.
B BÖLGESİ
B bölgesiyse Batı Şeria’nın yüzde 22’sini kapsıyor. Daha çok küçük kasaba, köy ve kırsal kısımlar bu bölgede yer alıyor. Bölgede ikili bir idare formu var.
Filistin idaresi, eğitim, sıhhat üzere kamusal alanların yanısıra alt yapıdan da sorumlu. Bölgenin güvenliğiyse İsrail’in denetiminde. Bölgede yaşayan Filistinliler, birbirine geçen sorumluluk alanları nedeniyle gerekli müsaadeleri alırken gecikmelerle karşı karşıya kalıyor.
C BÖLGESİ
C Bölgesiyse Batı Şeria’nın yüzde 60’ını kapsıyor. Hem sivil idare hem güvenlikten İsrail sorumlu. Yahudi yerleşimlerin de çabucak hemen hepsi bu bölgede yer alıyor. Bölgenin doğal kaynakları da tekrar C Bölgesinde..
C bölgesinde az bir Filistin nüfusunun yanında 490 bin Yahudi yerleşimci yaşıyor. Filistinliler inşaat ve kalkınma işlerinde büsbütün sınırlamalarla karşı karşıya kalıyor.
Batı Şeria’nın tarım alanları ve su kannaklarının birden fazla da C Bölgesinde yer alıyor. Bu da bölgeyi daha da kritik hale getiriyor. İsrail C bölgesinin denetimini “güvenliği için kritik” olarak görüyor
1995’teki İkinci Oslo mutabakatı, Batı Şeria’daki A,B ve C bölgelerinin süreksiz olmasını ve tüm bölgelerin denetiminin en sonunda Filistin idaresine devredilmesini öngörüyordu. Bu süreksiz mutabakatın 5 yıl yürürlükte kalması ve bu mühlet içinde Filistin-İsrail probleminin son tahlile kavuşturulması planlanıyordu.
Ama o denli olmadı. Barış sağlanamadı. İsrail’in Batı Şeria’yı işgali hala sürüyor.
BATI ŞERİA’DAKİ İSRAİL YERLEŞİMLERİ
Batı Şeria’da İsrail hükümetinin onayından geçerek kurulan 141 Yahudi yerleşim yeri var. Resmi onay almayan 224 irili ufaklı yerleşim ünitesi de bulunuyor.
Batı Şeria’nın Museviler için kutsal olarak görülmesi, yerleşimciler için bölgeyi daha cazip hale getiriyor.
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu birinci olarak 2019’da Batı Şeria’nın bir kısmını ilhak planını dillendirmeye başladı. Lakin Birleşik Arap Emirlikleri’yle İbrahim muahedeleri çerçevesinde diplomatik alaka kurabilmek için bu planını rafa kaldırmak zorunda kaldı
Şimdi Başta Fransa olmak üzere Batı ülkelerin Filistin Devletini tanıma adımı Netanyahu’nun bir kere daha ilhak kartını masaya sürmesine yol açtı.
İsrail hükümeti birebir vakitte Batı Şeria’nın kuzey ve doğusunu ikiye bölecek yerleşim projesine de Ağustos’da onay verdi.
Bu projeyle Doğu Kudüs ve Batı Şeria ortasında kalan alana 3 bin 400 konut yapılması öngörülüyor.
İsrail Maliye Bakan Bezalel Smotrich, projenin “Filistin devleti fikrini gömeceğini” söylüyor.
E1 isimli parsel için projelendirilen yerleşim planı, Kudüs ve Maale Adumim yerleşimlerinin birleştirilmesini öngörüyor.
Tartışmalı plan, işgal altındaki Doğu Kudüs’ü fiilen Batı Şeria’dan koparacağı gerekçesiyle on yıllardır rafa kaldırılmıştı.
“PATLAMAYA HAZIR BOMBA”
Düşünce kuruluşu Chatham House’un Ortadoğu uzmanlarından Proföser Yossi Mekelberg, İsrail’in attığı bu adımlara dikkat çekerek Batı Şeria’yı patlamaya hazır bir bomba olarak niteliyor.
Mekelberg, Trump siyasetlerinin da durumu kötüleştirdiğini vurguluyor.
Batı Şeria 1987’de birinci intifadanın patlak verdiği yerdi. 2000’de ikinci intifada da ağır çatışmalara sahne oldu.
2002’deyse intihar bombacılarını engellemek için Batı Şeria’ya duvar inşaa etti. Bu duvar utanç duvarı olarak nitelendirildi. Duvar, Filistinlilerin Kudüs’e ulaşımını engellemesinin yanı sıra toplumsal alanlarındaki en kolay hareketlerini bile kısıtlıyor.
Beş metre yüksekliğindeki beton duvar boyunca çok sayıda İsrail askeri denetim noktası bulunuyor.
İSRAİL’İN TOPRAK GASBI
İsrail özel izinliler dışında Batı Şeria’daki Filistinlilerin Kudüs’e geçişine müsaade vermiyor. Filistinliler, duvarı İsrail’in toprak gasbı olarak ta niteliyor.
Gazze savaşının başlamasının akabinde İsrail Batı Şeria’daki taarruzlarını da artırdı. Bilhassa Yahudi yerleşimcilerin Filistin köylerine baskıları arttı. Bu baskınlar sırasında İsrail askerlerinin Yahudi yerleşimcileri engelemedikleri hatta yardım ettikleri belirtiliyor. Hem İsrail askerleri hem yahudi yerleşimcilerin akınlarında yüzlerce Filistinli öldü. On binlerce kişi meskenlerini terketmek zorunda kaldı.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun 2016’da kabul ettiği bir kararla Batı Şeria’daki Yahudi yerleşim ünitelerinin memleketler arası hukuka ters olarak nitelenmişti.
İsrail’in bu siyasetleriyle Batı Şeria’yı büsbütün ele geçirmeyi hedeflediği söyleniyor
Batı Şeria sorunu çözülmeden Filistin-İsrail barışının sağlanmasının imkansız olduğuna dikkat çekiliyor.