Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Kamu İşletmeleri Raporu’na göre, devletin çeşitli kurumlarda çalışan personel sayısı 2019’dan 2024’e önemli derecede değişiklik gösterdi. 2019’da ortalama 100 bin 516 kişi istihdam edilirken, bu rakam 2024’te 98 bin 983 kişiye gerilemiş durumda. Aynı zamanda, devlet bütçesinden KİT’lere yapılan transferler, toplam kamu harcamalarının büyük bir bölümünü oluşturuyor.
2023 yılında toplam 294.1 milyar liralık transfer gerçekleşmişken, bu tutar 2024’te %66,5 oranında artışla 489.5 milyar liraya yükselmiş ve devletin bu kurumlara yaptığı finansal destek açıkça büyümeye devam ediyor.
🌟 Zarar Eden Kurumlar ve Maliyet Artışları
Rapora göre, 2023’ü zarar ile tamamlayan kurumlar arasında en dikkat çekeni BOTAŞ oldu. Geçen yıl 672.7 milyon lira zarar eden BOTAŞ’ın bu yıl zararı 44,9 milyar liraya ulaşırken, maliyetleri de büyük oranda arttı. Aynı zamanda, doğalgaz satış maliyetleri %29,1 artış göstererek 735,9 milyar TL seviyesine çıktı.
İkinci sırada yer alan TCDD ise 2024 yılındaki finansal tablosuyla dikkat çekiyor. 2023’te yaklaşık 36,6 milyar lira zarar eden kurumda, faaliyet ve dönem zararları 2024’te sırasıyla 27,6 ve 36,6 milyar liraya yükseldi. Özellikle enflasyon düzeltmeleri nedeniyle 12,1 milyar TL’lik ek zararın oluştuğu belirtildi.
🚆 Demiryolu ve Enerji Sektöründe Durum
TCDD Taşımacılık AŞ ise, zararın dramatik bir şekilde arttığını gösterdi. 2023 yılında 2,8 milyar lira zarar eden şirket, 2024 yılında bu rakamı 25,1 milyar liraya çıkardı. Buna karşın, özel sektör taşımacılığını desteklemek amacıyla yeni lokomotif ve vagon kiralama işlemleri gerçekleştirildi.
Elektrik üretim alanında ise Elektrik Üretim AŞ, 2023’te 13,7 milyar lira kâr etmişken, 2024’te 12,3 milyar lira zarara geçti. Ayrıca, TEDAŞ ise 2023’te 283,6 milyon lira kar sağlarken, geçen yıl 2,9 milyar lira zarar etti. Kömür sektöründe de benzer bir tablo söz konusu; Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ), 2023’te 2,2 milyar lira kar açıklarken, 2024’te 6,4 milyar lira zarar bildirdi.
Finansal Kalemlerde Değişimler ve Diğer Kurumlar
İşte diğer önemli örnekler arasında, TMO 2023’te 675,4 milyon lira kâr sağlarken, 2024’te 12,1 milyar lira zarar etti. Ayrıca, Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ ise 2023’te 3,3 milyar lira zarar ederken, geçen yıl bu zarar 11,6 milyar liraya fırladı. Aynı zamanda, Türkiye Taşkömürü Kurumu 2022 yılında 1,9 milyar lira zarar ederken, 2023’te 5,9 milyar, 2024’te ise 12,6 milyar liraya yükselmiş durumda.
Öte yandan, TÜRASAŞ 2023 itibarıyla 19,4 milyon lira kâr ederken, 2024’te bu rakam 261,5 milyona zarar ile kapandı. Tüm bu gelişmeler, kamu işletmelerinin mali durumu ve hükümetin finansman politikalarıyla yakından ilişkili olarak seyrediyor.
