Kayıt Dışı İşçilikle Mücadelede Güncel Bilgilendirme ve Yasal Yükümlülükler

Giriş niteliğinde olmak üzere, çalışanların sigortalı olarak gösterilmesi hem anayasal bir hak hem de yasal bir zorunluluktur. Bu uygulama, çalışanların sosyal güvenlik haklarını güvence altına alırken, işverenlerin de sorumluluklarını yerine getirmesini sağlar. Kayıt dışı istihdam ise, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmemesi veya yalnızca kısmi bilgilerin verilmesiyle ortaya çıkar ve hem bireyler hem de kamu açısından ciddi sorunlar doğurur.

Bu tür uygulamalar, çalışanların emeklilik haklarını engeller, mali kayıplara neden olur ve haksız rekabet ortamları yaratır. Özellikle çalışma süreleri ve ücretlerin eksik bildirilmesi, emeklilik ve diğer sosyal haklardan mahrum kalmaya yol açar. Ayrıca, kayıt dışı istihdamın yol açtığı mağduriyetler ve devletin kayıpları göz önünde bulundurulduğunda, bu duruma karşı alınan önlemler büyük önem taşımaktadır.

Kayıt Dışı Çalışmaların Sosyal Güvenceye Etkisi

Kayıt dışı işçilik, çalışanların sosyal güvencesiz kalmasına neden olur. Bu durum, emeklilikte hizmet sürelerinin tamamlanmasını engeller ve yaşlılık aylıklarının bağlanmasını zorlaştırır. Ayrıca, iş kazası veya meslek hastalıkları gibi durumlarda, mağdurların maddi ve hukuki haklarına ulaşmaları güçleşir. İşverenlerin bu konuda göstereceği ihmal, ciddi para cezaları ve prim ödeme yükümlülükleriyle sonuçlanabilir.

İdari ve Mali Yaptırımlar

Kayıt dışı istihdamın tespiti halinde, işverenler hakkında idari para cezası uygulanabilir. Bu ceza tutarı, 2025 yılı itibariyle yaklaşık 81,683 TL civarındadır. Ayrıca, primler ve ilgili ceza ödemeleri gecikme zammı ve faizlerle birlikte tahsil edilir. Bu durum, çalışanların sigorta prim teşviklerinden yararlanmasını da engeller. Dolayısıyla, yasalara uygunlama konusunda her işletmenin dikkatli davranması gerekmektedir.

Yabancı İşçilerin Çalışma Koşulları ve Kontroller

İşverenlerin yabancı uyruklu çalışan çalıştırabilmeleri için öncelikle çalışma izni almaları zorunludur. Ayrıca, bilanço esasına tabi işletmelerde, her yabancı çalışan için en az beş Türk vatandaşı istihdam edilmesi şarttır. Yabancıların alacağı ücretler, görev ve sorumluluklarına uygun seviyede olmalı ve yasal asgari ücret tutarını aşmamalıdır. Yabancı işçi çalıştırma izni bulunmadan çalışanların tespiti halinde, her yabancı için 2025 yılı itibariyle 81.683 TL idari para cezası uygulanmaktadır.

İşverenler, yabancı uyruklu çalışanların konaklama ve sağlık ihtiyaçlarını da karşılamakla yükümlüdür. Kayıt dışı veya izin alınmadan yapılan çalıştırmalar sonucunda devlet ve çalışanlar açısından hukuki ve mali yükümlülükler doğar. Bu nedenle, işletmelerin yasalara uygun hareket etmeleri büyük önem taşımaktadır.

Hak kaybına uğramaları veya çalışma süreleri eksik beyan edilen çalışanlar, ihbar ve şikâyetlerini 170 numaralı ALO ÇAĞRI Merkezi’ne, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ve Sosyal Güvenlik Merkezleri’ne iletebilirler. Ayrıca, Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) aracılığıyla da bildirim yapabilirler.