Nöbetçi Eczaneler
Altı sene evvel Trablus’ta konuşlu Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ile imzalanan mutabakatın bugün gündeme gelmesinin nedeni Türkiye’nin son devirde Bingazi ile bağlantılarını düzeltmesi ve bu kapsamda Temsilciler Meclisi’nin bu kritik muahedeyi onaylama konusunda önemli sinyaller göndermesi.
Bilindiği üzere, Libya’da idare 2011’den bu yana Trablus’taki UMH ile Bingazi’deki Halife Hafter’in liderlik ettiği güçler ortasında bölünmüş durumda.
Birleşmiş Milletler, UMH’yi yasal idare olarak kabul ediyor. Lakin ülkenin yasama organı olarak Hafter’e yakın Akile Salih’in başkanlığını yaptığı ve Tobruk’ta konuşlu Temsilciler Meclisi vazife yapıyor.
TBMM, Libya ile yapılan muahedeyi 5 Aralık 2019’da onayladı. Libya Temsilciler Meclisi ise şimdi bu mevzuda adım atmadı. Türkiye, imzalanan muahede kapsamında belirlenen Türk yetki alanına ait haritayı BM’ye iletti ve kayda alınmasını sağladı.
Bu muahedenin Libya tarafından da onaylanması, Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının belirlenmesinde Yunanistan ve Kıbrıs Rum idaresi ile önemli görüş farklılıkları yaşayan Türkiye’nin hukukî ve siyasi durumunu güçlendirmesi açısından değerli görülüyor.
ANKARA-BİNGAZİ BAĞLANTILARI GELİŞİYOR
Türkiye ve Libya, deniz yetki alanlarının sonlandırılmasına ait mutabakatı imzaladıkları gün “Güvenlik ve Askeri İş Birliği Mutabakat Muhtırasına” imza atmışlardı.
Ankara, bu mutabakat ile o devirde şiddetli bir çatışma içinde olan Trablus ile Bingazi ortasında tarafını seçmiş ve Mısır ile Birleşik Arap Emirlikleri tarafından desteklenen Hafter’in ülkenin idaresi büsbütün ele geçirmesini önlemişti.
Söz konusu mutabakat uyarınca Trablus’a ilişkin güvenlik güçlerinin eğitilmesinde değerli rol oynamış olan Türkiye’nin hala bu ülkede askeri varlığı bulunuyor.
Ancak son devirde hem Trablus-Bingazi ortasındaki bağların yumuşaması hem de Türkiye’nin Mısır ve BAE ile alakalarını normalleştirmesi sonucunda Bingazi ile diyaloğun artması alandaki tansiyonun azalmasına neden oldu.
Böylece Türkiye ile Halife Hafter idaresi ile ortasında direkt diyalog başladı.
Bu kapsamda Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı (MİT) İbrahim Kalın’ın 25 Ağustos’ta Bingazi’de Hafter ile görüşmesi, birebir günlerde Türk Silahlı Kuvvetleri’nden bir heyetin Hafter’in oğlu, tıpkı vakitte Kara Kuvvetleri Kumandanı Saddam Hafter ile görüşmeleri somut gelişmeler oldu.
Saddam Hafter, Haziran ayında da Ankara’da Savunma Bakanı Yaşar Güler ile resmi görüşmelerde bulundu. Bu temaslar, tarafları ortasında güvenlik ve savunma alanlarında işbirliği arayışı olarak değerlendirildi.
Middle East Eye haber sitesinde çıkan bir habere nazaran Halife Hafter’in bu ay sonuna yanlışsız Ankara’ya bir ziyaret düzenlemesi de gündemde.
FİDAN: BİNGAZİ’YE GİDEBİLİRİM
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 28 Ağustos’ta verdiği bir röportajda, Türkiye’nin Libya siyasetinin temel amacının Trablus ve Bingazi idarelerinin birleşmesi ve ülkenin bölünmesinin engellenmesi olduğunu kaydetti.
Son altı senede Hafter idaresi ile adım adım itimat bağlantısının kurulduğunu belirten Fidan, birtakım bahislerin halledilmesi durumunda kendisinin de Bingazi’ye bir ziyaret düzenleyebileceğini kayda geçirdi.
Türkiye, güvenlik münasebetleri nedeniyle 2014 yılında faaliyetlerini askıya aldığı Bingazi Konsolosluğu’nu bu sene içinde açtı. THY de 10 sene ortadan sonra Bingazi’ye uçuşları tekrar başlattı.
Ankara’nın bu süreçte Trablus-Bingazi istikrarını kurmak istediği, Hafter ile yakınlaşma sürecinin de Trablus’un bilgisi dahilinde gerçekleştiği kaydediliyor. Bu süreçte Türkiye-Libya-İtalya tepesi de 1 Ağustos günü İstanbul’da gerçekleşti.
Bu gelişmeler yaşanırken Libya Temsilciler Meclisi’nin Ankara ile Trablus ortasında 2019’da imzalanan mutabakat muhtırasının onaya uygunluğunun incelenmesi için özel bir komite kurduğuna ilişken haberler başta Yunanistan olmak üzere tüm bölgede dikkatle takip edildi.
ONAYLANMASI NEDEN KIYMETLİ?
Türkiye ve Libya ortasında deniz yetki alanlarının sonlandırılması mutabakatı, Doğu Akdeniz’de Yunanistan-Kıbrıs Rum Yönetimi-Mısır ve İsrail’in başını çektiği Doğu Akdeniz Doğalgaz Forumu’nun kurulmasından çabucak sonra gerçekleşti.
O devir Türkiye ve Yunanistan, Doğu Akdeniz’den kaynaklanan nedenlerden ötürü önemli bir tansiyon içine girmişlerdi. Yunanistan ve Kıbrıs Rum Yönetimi’nin teşebbüsleri sonucunda AB de Türkiye-Libya muahedesinin hukuksal olmadığını ilan etti ve tansiyon Ankara-Brüksel çizgisine taşındı.
AB hala bu mutabakatın tüzel olmadığını, milletlerarası mutabakatları ihlal ettiğini savunuyor.
Yunanistan ile Libya da deniz yetki alanları konusunda görüş ayrılığı yaşıyorlar. Libya, geçen haftalarda, Girit adasının güneyinde hidrokarbon arama lisansı veren Yunanistan’a protesto notası vermiş ve egemenlik alanının ihlal edildiğini kaydetmişti.
Bu çerçevede, daha evvel bu muahedeye muhalefet etmiş olan Hafter idaresinin onay adımını atması büyük ehemmiyet taşıyor.
Bu onayla iki ülke ortasında imzalanan muahedenin türel bütünlüğünün tamamlanacağı ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki haklarının garanti altına alınacağı bedellendiriliyor. Böylelikle Yunanistan’ın kelam konusu mutabakatın Libya yasama organı tarafından kabul edilmemiş olmasından ötürü geçersizliğine ait argümanı da çökmüş olacak.
Ayrıca bu adımla, Türkiye ile Libya ortasında off shore hidrokarbon arama işbirliğinin de önünün açılacağı kaydediliyor.
Bu hususta son görüşme iki ülke güç bakanları ortasında Haziran ayında gerçekleşmişti. Bu görüşme sırasında TPAO ile Libya Ulusal Petrol Şirketi ortasında Libya karasularında doğalgaz arama muahedesi imzalanmıştı.
HAFTER NE YAPACAK?
Doğu Akdeniz açısından kıymet taşıyan bu muahedenin onaylanıp onaylanmayacağına ait kararda gözler Hafter’de olacak.
Eğer gerçekleşirse Hafter’in Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesinde de en kıymetli mevzulardan birinin bu muahede olması bekleniyor.
Hafter’in Türkiye ile bağlantılarda kıymetli bir koz olarak gördüğü onayı geciktirmek mi yoksa ikili bağlantılarda somut kazanımlar karşılığında çabucak kullanmak mı isteyeceği ileriki devirde belirli olacak.