Nöbetçi Eczaneler
Esad yönetimi döneminde, Moskova ile yaşanan ciddi anlaşmazlıklar ve çatışmalar, özellikle cihatçı gruplar ve HTŞ örgütü arasındaki mücadelelerle şekillenmişti. Şam’daki iktidarını pekiştirdikten sonra, Beşar Esad‘ın Rusya ile ilişkileri yeni bir denge kurmaya yöneldi. Temmuz ve ekim aylarında gerçekleştirilen üst düzey ziyaretlerin ardından, bu kez de Ahmed Şara, Moskova’ya resmi temaslarda bulunmak üzere yola çıktı. SANA haber ajansı, bu ziyaretin bölgesel ve uluslararası gelişmeler ışığında, Moskova ve Şam arasındaki iş birliğini güçlendirmeyi amaçladığını duyurdu.
Görüşmelerin ana gündem maddeleri arasında, Esad’ın dönüşü ve Rus askeri üslerinin geleceği konuları yer almakta. Bu ziyaret, aslında Şara’nın katılması planlanan Rusya-Arap Zirvesi’nin ertelenmesine rağmen gerçekleştirildi. Şara’nın, Moskova’da Suriyelilerle bir araya geleceği ve Suriye büyükelçiliği ziyaretini gerçekleştirmeyeceği bildirildi. Ayrıca, iki lider arasında sürdürülmekte olan diplomatik temasların nedeni, bölgesel istikrar ve askeri üslerin durumu olarak öne çıkıyor.
Esad’ın İadesi ve Rusya’nın Tutumu
Bir Suriye yetkilisi, Şara’nın görüşmelerde Rusya’ya ‘Beşar Esad’ın iadesini resmen talep edeceğini’ belirtti. Ayrıca, Şara’nın kısa süre önce yaptığı CBS röportajında, “Esad’ın adalet önüne çıkarılması için tüm yasal yolları kullanacağız, ancak şu aşamada Moskova ile çatışmaya girmek, ülke çıkarlarına aykırıdır” ifadelerine yer verdiği görüldü. Geçen hafta, Suriye’de Esad hakkında gıyabi tutuklama kararı alınmış ve Tevfik el-Ali adlı mahkeme hakimi, suçlamalar arasında ‘kasten adam öldürme, işkence ve özgürlükten yoksun bırakma’ gibi ciddi iddiaların olduğunu açıkladı.
Öte yandan, Rus makamları Nisan ayında, ‘Esad’ın iade edilmeyeceği’ yönünde açık net açıklamalarda bulundu. Bu karar, Moskova ve Şam arasında ilk resmi temasların ardından alınmıştı. Rusya’nın Irak Büyükelçisi Alperus Kotraşev, yaptığı açıklamada, “Beşar Esad’ın Moskova’da kalabilmesi, onun medya ve siyasi faaliyetlerden uzak durması koşuluyla olur. Şu ana kadar bu kuralların ihlal edildiğine dair bir bulgu görülmemiştir” diyerek, Putin’in özel emriyle Esad’a sığınma hakkı verildiğini vurguladı ve bu kararın değişmeyeceğine işaret etti.
Tartus ve Hmeymim Üslerinin Geleceği
Görüşmeler sırasında, Rusya’nın Tartus Deniz Üssü ve Hmeymim Hava Üssü’nün statüsü ile ilgili konular da gündeme getirildi. Dışişleri Bakanı Esad el-Şibani, 2025’te Moskova’yı ziyaret ederek, iki ülke arasındaki ilişkileri güçlendirme ve mevcut anlaşmaları gözden geçirme niyetlerini dile getirmişti. Bu kapsamda, Rusya’nın Suriye’deki üslerinin hukuki durumu ve imtiyazları güncellendi. Bu üsler, Akdeniz’de askeri varlığını sürdürebilmek ve bölgedeki nüfuzunun devamını sağlamak adına kritik önemde. Kremlin, ‘üslerin statüsüne büyük tavizler verilmesini istemiyor’ ve üslerin kaybedilmesinin bölgesel güç projeksiyonunu ciddi anlamda zayıflatacağı konusunda kararlı bir tutum sergiliyor.
Şam’ın Savunma Bakanı, konuya ilişkin açıklamasında, “Rusya, üslerini koruyabilir; fakat bu, Suriye’nin menfaatlerine uygun olmalı” ifadelerini kullandı. 2025 başlarında, Rusya’nın askeri varlığını düzenli hale getiren anlaşma feshedilmiş ve Tartus Limanı’ndaki ticari şirketle yapılan sözleşme iptal edilmiştir.
Rusya’nın Diplomatik ve Askeri Planları
Sergey Lavrov, Rusya Dışişleri Bakanı, yaptığı açıklamalarda, Suriye’deki varlıklarını sürdürebilmek adına bölgesel ve insani projeleri geliştirmeye odaklandıklarını belirtti. Lavrov, “İnsanî yardım merkezleri kurmayı ve bölgede aktif insani faaliyetler yürütmeyi planlıyoruz. Bu konuda detaylara varmak üzereyiz. Karşılıklı çıkarlar doğrultusunda çalışmak istiyoruz” diyerek, bölgedeki altyapı ve insani yardımlar konusunda yeni adımlar atılacağı sinyalini verdi.
Ayrıca, Rusya ile Suriye arasındaki ilişkilerin bir diğer önemli boyutu, İsrail ile yaşanan gerilimler ve bu konuda Moskova’nın diplomatik destek sunmasıdır. Rusya, Suriye’nin egemenliğini, toprak bütünlüğünü ve istikrarını desteklerken, aynı zamanda İsrail saldırıları karşısında diplomatik kanallarla Suriye’ye destek olmaya devam ediyor. Bu bağlamda, Moskova’nın yakın zamanda önerebileceği adımlar arasında demokratikleşme ve güçlerin yeniden yapılandırılması yer alabilir.