Türkiye ABD İlişkilerinde Yeni Adımlar ve Ekonomik Değişiklikler

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler 80. Genel Kurulu kapsamında 25 Eylül tarihinde gerçekleşen toplantı öncesinde önemli bir karara imza attı. Birçok ürün üzerinde uygulanan ek vergiler, özellikle otomotiv sektörünü ve tarım alanını yakından ilgilendiren ürünleri kapsayacak şekilde kaldırıldı. Bu karar, ABD Başkanı Donald Trump ile gerçekleştirilecek görüşmenin ardından politika jesti olarak değerlendirildi.

Görüşmenin hemen öncesinde alınan bu karar, özellikle gümüş ve plastik ürünler, kozmetik, alkollü içecekler, pirinç, yaprak tütün, sert kabuklu meyveler ve kağıt ürünleri gibi çeşitli kalemleri kapsıyor. Kararın zamanlaması, iki ülke arasındaki son dönemdeki gelişmeler göz önüne alındığında dikkat çekici oldu. Tarım ve otomotiv sektöründeki tepkiler ise kamuoyunun gündeminde yer aldı.

Otomotiv ve Tarım Sektörlerindeki Gelişmeler

Türkiye, 2018 yılında ABD ile yaşanan kriz sırasında, Trump yönetiminin çelik ve alüminyuma uyguladığı vergilere karşılık olarak, bazı ürünlere ek vergiler uygulamış ve böylece misilleme yapmıştı. Ticaret Bakanlığı, yapılan açıklamada kaldırılan vergilerin Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) çerçevesinde yürütülen ikili müzakereler ve gelişen ilişkiler sonucunda sona erdiğini duyurdu. Ancak kararın zamanlaması ve aniden alınması, çoğu uzman tarafından “geri adım” olarak yorumlandı.

Erdoğan’ın New York ziyareti sırasında alınan bu yeni karar, Washington’a yönelik tek taraflı bir yumuşama işareti olarak görülüyor. Ekonomistler, özellikle %15 vergi uygulanan ABD’den ithalatın kolaylaşmasının, Türkiye’nin dış ticaret açığını daha da artırma riski taşıdığını belirtiyorlar. Tarım ürünlerinde ise pirinç, badem ve tütün üreticileri bu yeni durumdan olumsuz etkilenebilir.

Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, pirinçte %25 olan ek verginin kaldırılmasının, kalite standartlarına uygun ürünlerin ülkeye girişine imkan sağlayacağını, ancak fiyat açısından tüketiciye avantaj sağlamayacağını ifade etti. Aynı gün, Avrupa Birliği ve Serbest Ticaret Anlaşması dışındaki ülkelerden ithal edilen binek otomobillere yeni vergiler getirildi. Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile, konvansiyonel ve hibrit otomobiller için %25 veya en az 6 bin dolar, plug-in hibritler için %30 veya en az 7 bin dolar, elektrikli otomobiller için ise %30 veya en az 8 bin 500 dolar ek maliyet öngörüldü.

Ticaret Bakanlığı, alınan kararların amacını, yerli üretimi ve istihdamı korumak, ithalat baskısı ve haksız rekabete karşı önlem almak olarak açıkladı. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği Başkanı Ali Haydar Bozkurt ise, Türkiye’de otomotiv üzerine uygulanan vergilerin diğer ülkelerle kıyaslandığında çok yüksek seviyelerde olduğunu vurguladı. Mobilitenin ihtiyaç değil lüks olarak görüldüğünü anlatan Bozkurt şu ifadeleri kullandı: “Krediye erişim zorlukları ve yüksek vergilendirme politikaları satışları kısıtlamaya devam ediyor. Bu tarz ani ve öngörülebilirliği zorlaştıran düzenlemeler, sektörümüzü olumsuz etkiliyor ve global rekabet gücünü zayıflatıyor.”