Türkiye – Suriye mutabakatı neden değerli, ne manaya geliyor?

8 Aralık 2024’te Esad idaresinin devrilmesiyle Suriye’de başlayan yeni devir, Ankara-Şam ilgilerinin de kapsamlı ve çok boyutlu yeni bir işbirliği sürecine girmesine neden oldu.

Suriye geçiş devri Cumhurbaşkanı Ahmed Şara liderliğindeki yeni Suriye idaresi ile özel bir bağlantı kuran Türkiye, ortadan geçen sekiz aylık müddette güçten ticarete, tarımdan ulaştırmaya birçok alanda dayanak sağladı ve ülkenin tekrar ayağa kaldırılması sürecine katkı verdi.
Türkiye, emsal bir katkıyı güvenlik ve savunma alanında da sağlıyor. Bu taraftaki birinci değerli somut adım 13 Ağustos’ta Ankara’da atıldı.
Savunma Bakanı Yaşar Güler ve Suriye Savunma Bakanı Murhef Ebu Kasra, “Ortak Eğitim ve Danışmanlık Mutabakat Muhtırasını” imzaladılar. Bu muhtıra, iki ülkenin 8 Aralık 2024 sonrası devirde askeri mevzuları kapsayan birinci mutabakat olması açısından tarihi bir kıymet taşıyor. Bundan sonra imzalanacak mutabakatların işaretini vermesi açısından da dikkat çekiyor.

ANLAŞMA HANGİ ÖGELERİ İÇERİYOR?

Suriye basınında çıkan haberlere nazaran, iki ülkenin imzaladığı muahedenin üç temel faaliyet konusunda işbirliğini içeriyor:
Harekata hazırlık durumu ve birlikte çalışma yeteneğini geliştirmeyi amaçlayan uzmanlık eğitim kurslarına katılmak üzere askeri işçi ortasında nizamlı değişim yapılması.

Uzmanlık marifet eğitimleri verilmesi. Milletlerarası en güzel uygulamalar çerçevesinde terörle gayret, mayın temizleme, siber savunma, askeri mühendislik, lojistik ve barışı muhafaza operasyonları alanlarında programlar.

Teknik yardım sağlanması. Askeri sistemler, organizasyonel yapılar ve komuta yeteneklerinin modernizasyonu için uzmanların gönderilmesi.

Türk Savunma Bakanlığı kaynakları da anlaşmanın içeriğiyle basına bilgi verirken, Türkiye’nin Suriye’ye terörle çaba ile savunma ve güvenlik kapasitesini artırma istikametinde takviye verme konusundaki kararlılığının sürdüğünü kaydettiler.

Kaynaklar, “Bu imzayla işbirliği alanında kayda kıymet bir adım daha atılmış oldu. Kelam konusu muhtıra ile askeri eğitim ve işbirliğinin koordinesi, planlanması, danışmanlık ile bilgi ve deneyim paylaşımı, savunma muhtaçlıkları doğrultusunda askeri teçhizat, silah sistemleri, lojistik materyaller ve ilgili hizmetlerin tedarikinin sağlanması ve muhtaçlık halinde kullanımına yönelik teknik dayanak ve eğitim verilmesi konuları hedeflenmiştir,” değerlendirmesini yaptılar.

Türkiye, Şam’a daha evvel gönderdiği askeri heyetler aracılığıyla yeni Suriye ordusunun kurulması ve kapasitesinin geliştirilmesi için fizibilite çalışması yapmıştı. Birebir vakitte Türkiye’nin Şam Büyükelçiliği’ne atanan askeri ataşe aracılığıyla Suriye idaresiyle irtibat imkanları artırılmıştı. Suriye, geçen ay Süveyda bölgesinde yaşanan tansiyon sırasında savunma kapasitesinin güçlendirilmesi için Türkiye’den talepte bulunmuştu.

İmzalanan bu muahede kapsamında, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Suriye ve Türkiye topraklarında Suriye ordusuna eğitim vermesi öngörülüyor. Bu eğitimlerin Suriye tarafının göstereceği askeri bölgelerde yapılması bekleniyor. Eğitimler kapsamında silah sistemleri ve birtakım askeri teçhizatların kullanılması konusunda da eğitim sağlanması öngörülüyor.

ANLAŞMANIN ZAMANLAMASI SDG’YE BİLDİRİ MI?

Türkiye-Suriye muahedesinin zamanlaması da ayrıyeten değerli.
Muhtıranın imzalandığı gün, Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani, Savunma Bakanı Ebu Kasra ve İstihbarat Lideri Hüseyin Es Seleme Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Savunma Bakanı Güler ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı İbrahin Kalın ile görüşmek üzere heyet olarak Ankara’daydılar.
Ankara ziyaretinin tahminen de tek kıymetli konusu Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) 10 Mart’ta Şam idaresi ile yaptığı mutabakata uymaya yanaşmaması ve İsrail ile geliştirdiği işbirliğiydi. SDG’nin Münbiç ve Halep kırsalında Suriye birlikleriyle son günlerde çatışmalara girmiş olması da Ankara’daki görüşmelerin gündeminde yer aldı.
SDG, terör örgütü PKK’nın Suriye uzantısı olan YPG’nin IŞİD ile gayret sürecinde ABD ile devam ettirdiği iştirak kapsamında kullandığı isim. Türkiye ismi ne olursa olsun bu örgütün kendi ulusal güvenliğini tehdit ettiğini ve silahlarını bırakarak Suriye ordusuna tam olarak entegre olmasını istiyor.

YASAL YER SAĞLANDI

Türkiye’nin bu mesajını Dışişleri Bakanı Fidan, Şeybani ile düzenlediği basın toplantısında daha da sertleşen bir tonda lisana getirdi. Fidan, SDG’ye Suriye’nin toprak bütünlüğüne ve Türkiye’ye tehdit olmaktan çıkmak için adım atması davetinde bulunurken “İsrail’in maşası” olarak kendini kullandırmaması ikazında da bulundu.

Fidan’ın temmuz ayı sonundan itibaren giderek sertleşen tonunun Türkiye’nin SDG’ye karşı ileride bir operasyon düzenleyebileceği ya da Suriye ordusunun başlatacağı bir harekata takviye sağlayabileceği yorumlarına neden oldu.

Ankara’da imzalanan muahede da Türkiye-Suriye ortasında askeri işbirliğinin birinci yasal yerini oluşturması açısından SDG’ye de verilen değerli bir ileti olarak değerlendirildi.

İki ülkenin bundan sonraki süreçte askeri ve savunma sanayi işbirliğinin kapsamını genişletecek öbür mutabakatlar da imzalamaları öngörülüyor.